Byzantine Rock-Cut Architecture in Cappadocia and Beyond: The State of Scholarship

As outcomes of an alternative mode of architectural expression, rock-cut sites are found ubiquitously in Byzantium. Caves and carved spaces assume a diverse set of functions and meanings in the life and death of Byzantine society. Accordingly, a substantial sum of surviving evidence of Byzantine material culture is related to the hewn-out spaces; however, rock-cut architecture has been often associated with a lowly status in the early scholarship and excluded from the general narratives of Byzantine history. Growing interests in the various aspects of carved settlements and new approaches to rupestrian landscapes started to alter this general picture in the current research and necessitated a work of synthesis, focusing on the study of Byzantine rock-cut architecture. This review is intended to make a critical assessment of this particular assemblage of archaeological material and discuss the phenomenon as comprehensively as possible. Here, I regard rock-carving as a primary way for Byzantine society to transform and engage with its surrounding environment and lay special emphasis on the relationship between rock-cut and masonry architectural traditions. I examine the practical reasons and sacred associations that may have motivated the Byzantine use of carved spaces. I survey the advantages and pitfalls of the study of rock-cut material and maintain that, due to their excellent state of preservation, carved spaces potentially have much to contribute to the research on spatial practices, economic activities, daily life, and so forth. This critical historiographic discussion highlights the key concepts that changed the research trajectory and reviews the interpretative tools and future directions. Considered together, the literature discussed here underlines that the study of rupestrian landscapes with appropriate tools and theoretical frameworks admits a fuller and more nuanced understanding of Byzantium.

Byzantine Rock-Cut Architecture in Cappadocia and Beyond: The State of Scholarship

Alternatif bir mimari ifade biçiminin sonucu olarak değerlendirilebilecek kayaya oyulmuş mekânlarla Bizans İmparatorluğu'nun neredeyse her bölgesinde karşılaşmaktayız. Bireylerin yaşamı süresince ve ölümlerinden sonra çeşitli işlevlere karşılık gelen mağaralar ve kayaya oyulmuş mekânlar pek çok sembolik ve kültürel anlamla donatılmıştır. Bunun bir sonucu olarak, günümüze ulaşan Bizans maddi kültürünün büyük bir kısmı kayaya oyulmuş alanlarla ilişkilidir. Buna karşın kaya mimarisi genellikle ikinci plana atılmış ve Bizans tarihine ilişkin anlatılara nadiren dahil edilmiştir. Son yıllarda, kaya oyma yerleşimleri çeşitli açılardan ele alan çalışmaların artması ve kayaya oyma yapıları barındıran tarihsel çevreye yönelik yeni yaklaşımlar, bu bakış açısını değiştirmeye başlamış ve Bizans kaya mimarisine odaklanan bir sentezi zorunlu kılmıştır. Bu inceleme, söz konusu arkeolojik malzeme özelinde eleştirel bir değerlendirme ortaya koymayı ve fenomeni olabildiğince kapsamlı bir şekilde tartışmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, metinde, kaya oyma pratiğine Bizans toplumunun yaşadığı çevreyle ilişki kurmak ve peyzajı dönüştürmek için kullandığı birincil araçlardan biri olarak yaklaşılmakta ve kaya oyma ve yığma mimari gelenekleri arasındaki ilişki incelenmektedir. Ayrıca, Bizanslıları kayaya oyma yapılar meydana getirmeye yönlendirmiş olabilecek pratik nedenler ve mağaralara atfedilen kutsallık üzerinde durulmaktadır. Kaya mimarisi, arkeoloji özelinde kendine has avantajlar ve zorluklar ortaya koymaktaysa da özellikle görece iyi korunagelmiş olması nedeniyle, kayaya oyulmuş malzeme, mekânsal pratikler, ekonomik faaliyetler, günlük yaşam ve daha pek çok konunun araştırılmasına büyük katkı sağlama potansiyelini barındırmakta. Eleştirel bir tarihyazımı çalışması niteliğinde olan bu metin, güncel araştırmaların seyrini değiştiren kavramlar üzerinde durmanın yanı sıra, eldeki yorumsal araçlara ve gelecek çalışmaların gidişatına yönelik bir değerlendirme de sunmakta. Sonuç olarak, burada ele alınan yayınlar, kaya oyma yapıların ve içinde bulundukları çevrenin uygun araçlar ve kuramsal çerçevelerle incelenmesi sonucunda, Bizans toplumuna dair daha kapsamlı ve incelikli bir anlayışı mümkün kıldığını vurgulamaktadır.